INZENDERS STICHTING TOT BEHOUD VAN DE HISTORISCHE BUITENPLAATS OCKENBURGH, FOKKEMA EN PARTNERS, JURRIËNS WEST

De jury noemt het ongelofelijk dat de initiatiefnemers het vliegwiel in beweging hebben weten te krijgen en ingrijpend onderhoud van Ockenburgh bij de gemeente Den Haag hebben afgedwongen. Nu is ondenkbaar dat het landgoed zo verwaarloosd is geweest. De buitenplaats is van historisch belang. Als het om de culturele waarde van het gebouw gaat, is de restauratie goed gedaan.

Sublimatie ligt bij dit project in het opnieuw activeren van het oude landgoed als geheel, wat hier interessanter is dan een focus op het gebouw alleen. De niet-commerciële initiatiefnemers proberen verbindingen te leggen tussen Den Haag en Westland, tussen rijk en arm, tussen stedelijk en buitengebied, en met de transformaties die nog zullen plaatsvinden in de omgeving. Zij zijn niet zozeer ruimtelijke professionals als mensen die geworteld zijn in het gebied. Daar ligt ook de bron van het vernieuwde Ockenburgh, dat vanuit betrokkenheid en herinnering in ere is hersteld.

De enorme maatschappelijke waarde die met het sociale initiatief is gecreëerd, met onder meer vrijwilligerswerk en werkervaringsplekken, weegt zwaar op tegen finesses in afwerking en inrichting van het gebouw waarbij vakmanschap achterblijft. Het gebouw is in deze transformatie een (beeldbepalend) instrument geweest om iets anders voor elkaar te krijgen.

De jury vat duurzaamheid ook op als het creëren van plekken waar mensen van blijven houden. Zij denkt dat de betrokken gemeenschap met deze nieuwe vorm van publiek-private samenwerking succesvol zal zijn. Er zijn inmiddels velen aan het initiatief verbonden en continuïteit in de aansturing is reeds geborgd. Ook dat noemt de jury een prestatie.

In 2012 sloegen buurtbewoners de handen ineen om Buitenplaats Ockenburgh te redden van de ondergang. Het zwaar vervallen rijksmonument stond sinds 1996 te koop en had een achterstallig onderhoud van drie miljoen euro. Ze schreven een ideëel herbestemmingsplan op basis van participatie, met als doel: natuur respecteren, het rijksmonument opknappen en economisch zelfstandig laten draaien als activatie- en verbindingsplek voor de buurt.

Stap voor stap werd het plan gerealiseerd. Bedrijven, vrijwilligers, fondsen en overheid werden gevraagd bij te dragen. Honderdvijftig vrijwilligers, leerlingen en studenten sloten zich aan en droegen hun tijd, talenten en kennis bij. Professionals werden ingehuurd waar nodig. Ze bouwden een gedoneerde Westlandse kas, legden een moestuin aan, knapten de verwaarloosde tuinen op en bereidden de bouw voor. In 2019/2020 werd de restauratie uitgevoerd in samenwerking met de vrijwilligers en aannemer Jurriëns West Den Haag en architect Fokkema en Partners Delft.

In samenwerking met horeca-partners die sociaal ondernemen als nieuwe norm hanteren, is in de zomer van 2020 Villa Ockenburgh geopend: een leerwerkbedrijf, een restaurant met eerlijke menukaart en multi-bruikbare zalen in de villa. Daarnaast voeren vrijwilligers een laagdrempelig activiteitenprogramma onder de naam ‘Ockademie’ en doen ze het onderhoud van de tuinen en de villa, dat betaald kan worden uit de huurinkomsten.

Het succes van dit project is, naast het behoud van een bijzonder stuk cultureel erfgoed vanuit een burgerinitiatief, het activeren van ouderen en het samenbrengen van jong en oud, fondsen en donateurs, professionals en vrijwilligers, leerlingen en studenten van velerlei niveaus. Er is op Buitenplaats Ockenburgh ruimte voor iedereen die zijn steentje bij wil dragen. Van bouwval naar bijzondere ontmoetingsplek.